De consequenties van een laag vetpercentage

Gewicht verliezen om je vetpercentage te verlagen is goed als jij wat strakker in je vel wilt zitten. Maar aan een te laag vetpercentage zitten consequenties, die ik zelf heb ervaren. Door middel van deze blog wil ik mijn persoonlijke verhaal met jullie delen en geef ik je aan het einde een checklist mee, zodat jij op een gezonde manier je vetpercentage kunt verlagen.

Inhoudsopgave

‘Ik zat in een vetverlies fase waarbij ik het doel had om extreem droog te worden. Toen ik dit eenmaal bereikt had, wilde ik laten zien dat je als naturel fitness atleet ook een laag vetpercentage kon behouden. Dit wordt vaak gezien als iets onrealistisch en verre van optimaal. Ik zou het tegendeel bewijzen. Als eigen coach dacht ik wel te kunnen signaleren wanneer het tijd was om het vetpercentage weer te laten stijgen.’ – Ivo

Wat is de reden dat jij je vetpercentage wilt verlagen?

Het hebben van een laag vetpercentage wordt door velen gezien als iets moois, een ideaalbeeld. Heb je een laag vetpercentage, dan is de gedachte dat je gelukkig kunt zijn met jezelf en je door anderen meer gewaardeerd zult worden. De vraag is natuurlijk hoe gezond deze gedachte psychologisch gezien is, maar dat is voor een andere discussie. Dat het hebben van een laag vetpercentage wordt gezien als een hele rooskleurige situatie staat in ieder geval als een paal boven water.

Er zijn meerdere scenario’s te bedenken waarom jij je lichaamsvetpercentage flink naar beneden zult moeten brengen om je beoogde doel te behalen. Het ene doel is extremer dan het andere doel. Voor een goed zomerlichaam is het niet nodig om zo’n laag vetpercentage te behalen in vergelijking met het scenario waar je serieus wil meedraaien binnen een fysiek wedstrijd.  Echter zijn er genoeg mensen die (zoals ik) elke keer net weer dat procentje droger willen worden, terwijl ze dondersgoed weten dat het niet verstandig is om de vetverliesfase nog langer door te trekken. Of, tegen beter weten in, kosten wat het kost doen om dit (te)lage vetpercentage te onderhouden.

De consequenties van het verlagen van je vetpercentage

Een laag lichaamsvetpercentage brengt naast alle mogelijke voordelen ook serieuze consequenties met zich mee: fysiek, mentaal èn sociaal. Let erop dat de consequenties heviger zijn naarmate je een lager lichaamsvetpercentage

 hebt. Deze consequenties zijn geschreven vanuit het perspectief van een situatie die gelijk staat aan een wedstrijdvoorbereiding (de meeste heftige dus). Breng je je vetpercentage omlaag voor een zomerlichaam, dan zal je je slechts in een aantal punten herkennen. Laat het je dus niet te veel afschrikken. Ik neem je mee in het proces dat ik doorlopen heb in mijn weg naar het streven naar en behouden van een laag vetpercentage. 

Als je vetpercentage laag is, zul je dit gaan merken in je energielevels

Je energieniveaus gaan drastisch omlaag, doordat je steeds minder (vet) reserves hebt om op te teren. Soms heb je het niet eens door, maar je gaat zowel onbewust als bewust heel erg weinig bewegen. Ik, werkzaam als Personal Trainer, ben gewend om rond te lopen tijdens een training en de cliënt constant van techniekfeedback te voorzien. Echter in deze fase ging ik alleen maar zitten en vanuit daar tips geven. Ook mijn mentale energie was minder. Ik sprak minder motiverend naar cliënten en de kans is groot dat ik ze minder probeerde te pushen dan in andere fases. Tijdens mijn werk had ik ook nauwelijks meer energie om na te denken. Mijn concentratieboog was extreem laag en werk waar ik normaal tien minuten over zou doen kon ik nu uren aan spenderen; simpelweg omdat ik constant mijn focus verloor en dagdromend naar mijn laptopscherm aan het turen was.

Daarnaast had ik, door een tekort aan reserves, het altijd koud en was mijn hartslag nauwelijks hoog te krijgen. Door deze ‘overlevingsstand’ waar je lichaam in verkeerd, is je immuunsysteem ook verslechterd, waardoor je sneller ziek kunt worden. 

Mocht je daarnaast waarde hechten aan je training en de prestaties, dan kan ik je vertellen dat het een extreme negatieve impact heeft om een laag vetpercentage na te willen streven. Je herstelt niet meer, je benen voelen als lood en het is niet gek dat je hier en daar pijntjes gaat ontwikkelen. Deels ook omdat je het natuurlijk niet kunt accepteren dat je kracht en prestatie moet inleveren terwijl je zo je best doet. Dit leidt natuurlijk tot grenzen opzoeken en vanuit naïviteit en emotie proberen toch tegen beter weten in elke week weer een kilo of herhaling meer te willen doen.

Invloed op je libido en humeur

Als coach weet ik dondersgoed dat het optimaliseren van je leefstijl ervoor kan zorgen dat je sekshormonen (testosteron en oestrogeen) kunt optimaliseren. Dit is niet alleen voor je partner fijn, we weten ook dat dit zorgt voor meer fysiek resultaat.  

“Hoe gezond je ook eet, hoe goed je ook slaapt en hoe weinig stress je denkt te ervaren: het onderhouden van een laag vetpercentage laat niets van je testosteronwaardes over.”

Ik kon mijn libido voor enige tijd gedag zwaaien en zelfs met alle moeite van de wereld stond mijn hoofd er simpelweg niet naar om intiem te worden met mijn vriendin, met natuurlijk alle gevolgen op mijn relatie van dien. 

Daarnaast heeft deze verlaagde testosteronaanmaak tot op zekere hoogte een relatie met je mood. Je gaat meer twijfelen aan jezelf, wordt onzekerder maar ook chagrijnig, kortaf en over het algemeen kun je veel minder positieve emoties ervaren. Vertel me nog eens hoe leuk het je lijkt om er elke zomer met harde buikspieren over het strand te paraderen?

Laag vetpercentage zal leiden tot minder verzadiging en meer honger

Als coach weet ik precies wat ik moet doen om resultaten te behalen en het proces voor mijzelf zo ‘makkelijk’ mogelijk te maken. Makkelijk zet ik bewust tussen aanhalingstekens, want makkelijk is het verre van op een laag vetpercentage. 

Je kunt zoveel groenten eten als je wilt, je dieetkeuzes optimaliseren, je leefstijl tot in de puntjes op orde hebben (denk aan stress en slaap), maar alsnog zal je de hele dag honger hebben. Je bent niet te verzadigen, wat je ook eet. Dit komt omdat er minder leptine (ook wel het hongerhormoon genoemd) circuleert door het lichaam. Dit is te wijten aan het feit dat leptine geproduceerd wordt in vetcellen; laat je er daar nu heel weinig van hebben als je extreem droog traint. 

Luisteren naar je lichaam zit er niet meer in. Het lichaam schreeuwt van alle kanten dat je moet aankomen in vetmassa. Dit is immers een beschermende functie van het lichaam. Je lichaam ziet niet het verschil tussen buikspieren laten zien op het strand, of een gecontroleerde uithongering. 

Meer gefocust op eten

Door de constante honger ligt je focus alleen maar bij eten. Je interesse in alle andere zaken ebt langzaam weg; je kunt alleen maar aan eten denken. Reclames op tv die over eten gaan worden alleen maar aantrekkelijker, foodchallenges op Youtube worden de kern van je entertainment en het liefst zou je wanneer je met iemand anders eet ook zijn of haar bord helemaal leegroven. De producten die je wilt eten worden over het algemeen gezien als ongezond: rijk aan vet of suiker of beide. Deze producten hebben geen plek meer binnen je voedingspatroon, omdat je simpelweg moet kiezen voor de meest verstandige keuzes in de hoop je ontembare honger in controle te kunnen houden.

Door deze foodfocus kun je een angst creëren rondom deze verbannen voedingsmiddelen. Als je ziet dat je ze in huis hebt, moet je veel wilskracht tonen om deze te weerstaan. Je wordt onrustig en de stemmetjes in je hoofd gaan een luide conversatie aan. Mag ik dit nu wel een keer pakken? Heb ik het verdient? Ik durf ze niet te nemen want ik weet dat als ik één koekje neem de hele verpakking er binnen een teug naar binnen gaan.

Geen energie voor sociale gelegenheden

Uiteten, verjaardagen of leuke dingen doen met vrienden of familie zit er ook steeds minder in. Niet alleen omdat je simpelweg geen energie hebt om leuk en sociaal te doen, maar ook omdat je steeds minder vertrouwen hebt in je eigen wilskracht.  Je weet dat er heel veel lekkere dingen geserveerd worden en je wordt al onrustig bij de gedachte dat je je zo erg zult moeten inhouden.

Een diepgaand gesprek voeren zit er immers niet meer in. Je kijkt meer naar de kaasblokjes op tafel dan dat je je gesprekspartner in de ogen aankijkt. Je bent heel bewust van je eigen gedrag en bent daardoor ook bang dat anderen misschien zullen zien dat je je vreemd gedraagt. En vreemd is het wel wanneer iemand alleen maar oog heeft voor de lekkernijen die op tafel staan…

Een goed doordacht plan is heel erg belangrijk om te voorkomen dat je niet doorslaat in je traject. Je kan jezelf de volgende vragen stellen, voordat jij een vetverlies traject ingaat.

• Wanneer is je vetpercentage laag genoeg?
• Hoe lang ga je het lage vetpercentage onderhouden?
• Hoe ga je je vetpercentage later weer gecontroleerd omhoog brengen?

“Door een te laag vetpercentage kreeg ik de eetstoornis Boulimia nervosa”

Zelf had ik geen duidelijk antwoord op deze vragen. Vanwege het gebrek aan duidelijkheid voor mijzelf bracht ik mijn vetpercentage te ver naar beneden en bleef ik dit voor een onverantwoord lange periode (8-9 maanden) vasthouden. Ik had geen eindpunt voor mijzelf ingesteld. De combinatie van fysieke consequenties en het ontbreken van een goed doordacht plan resulteerde bij mij in een eetstoornis: Boulimia nervosa.

Dit is een eetstoornis waarbij je terugkerende eetbuien hebt. Uit angst om aan te komen probeerde ik dit eten weer te compenseren door te braken, periodes niets te eten en extreem veel te gaan sporten. Ik vertel je dit niet om je af te schrikken om ooit een traject aan te gaan waar je je vetpercentage naar beneden gaat brengen. Dat zou onzin zijn, want je kunt je vetpercentage naar benden brengen zonder hier per definitie problemen bij te krijgen. Ik vertel je dit puur om je in te laten zien dat het ontzettend belangrijk is om zo’n traject serieus aan te pakken. Ik wil je er bewust van maken dat je plan óók zou moeten bestaan uit een goede voorbereiding en nazorg (hoe ga je je vetpercentage gezond verhogen?).    

Verlaag je vetpercentage door bewust te zijn van de consequenties

Het hebben van een laag lichaamsvetpercentage brengt naast alle trots en gelukkige momenten dus verschillende consequenties met zich mee, afhankelijk van hoe ver je gaat verlagen en hoe lang je een laag vetpercentage gaat onderhouden. Deze blog is niet geschreven om je af te raden ooit een traject aan te gaan waarin jij je vetpercentage flink naar beneden gaat brengen voor een fotoshoot of fysiek wedstrijd. Ik wil puur de boodschap afgeven om je voorafgaand aan je reis bewust te maken van de verschillende situaties die je tegen kunt gaan komen en je in te laten zien dat een extreem laag vetpercentage iets is wat van tijdelijke aard moet zijn.

“Hoe mooi je het ook vindt en hoe graag je het ook het hele jaar zou willen onderhouden: Een extreem laag vetpercentage (wedstrijd conditionering) is alles behalve gezond.”

Een goed voorbereiding is het halve werk. In dit geval is het zéker zo. Hierbij nog een handige checklist die je bij de hand kunt houden voordat je een traject aangaat waar je je vetpercentage naar beneden gaat brengen! 

Checklist om je vetpercentage verantwoord te verlagen

• Bespreek je plan met je omgeving (partner, familie, vrienden) en stel hen op de hoogte van de veranderingen die kúnnen opspelen.  
• Baken de periode waarin je een laag vetpercentage wilt hebben goed af. Deze periode  is eindig, want je dieet (met alle restricties) is ook tijdelijk. Trek voor deze periode nooit meer tijd uit dan nodig is.  
• Kies de periode waarin je aan de slag gaat zorgvuldig uit, het liefst waarin je weinig stressvolle events hebt. 
• Overweeg om een coach in arm te nemen welke ervaring heeft met jouw doelstelling (èn nazorg). Als je er voor kiest om het zelf te doen, schrijf je plan dan uit en zoek een maatje wie objectief naar jouw situatie kan blijven kijken tijdens het proces (en jou dus in de gaten kan houden).

Ben jij benieuwd naar mijn hele verhaal over mijn eetbuistoornis? Bekijk dan onderstaande video.

Mocht je vragen hebben over dit onderwerp, mijn ervaringen of wil je er gewoon meer over weten? Stel mij dan gerust alle vragen die je hebt, door hieronder een reactie achter te laten of om je vraag te stellen via het contactformulier